مراکز اقامتی بهبود و بازتوانی افراد با اختلال مصرف مواد مخدر به چه مکانی اطلاق می شود؟
اعتیاد آفتی است که افراد معتاد به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه خود را دچار آن می کند ، خیلی از افراد برای کم کردن فشارهای زندگی یا تحصیلی رو به مصرف مواد مخدر می‌آورند غافل از آن که بدانند مواد مخدر قادر است زندگی فردی و خانوادگی آنها را نابود کند.
افراد معتاد به خاطر عدم آگاهی از توانای های و استعدادهای خود ، نداشتن اراده مستحکم و عدم توانایی در نه گفتن به خواسته های نامعقول دوستان ناباب خود دچار بلای خانمان سوز اعتیاد می شوند.
مراکز اقامتی بهبود و بازتوانی افراد
این افراد هیچ گاه اعتیاد خود را قبول نمی کنند و بر این باور نادرست پافشاری می کنند که در هر زمان که اراده کنند می‌توانند مصرف مواد مخدر خود را قطع کنند و مصرف مواد آنها فقط برای کسب لذت یا کم کردن فشار زندگی می باشد.
که تاوان این اشتباه باعث نابودن شدن زندگی شخص و حتی خانواده او خواهد شود.
در واقع سایه شوم اعتیاد آنها بی شک بر زندگی و آینده فرزندانشان هم تاثیر مخرب می گذارد.
حال بهتر است بدانیم بیماری اعتیاد چیست؟
«اعتیاد»
در گذشته اعتیاد را به دلیل مصرف یک ماده سنتی یا صنعتی می دانستن، ولی در حال حاضر می‌توان گفت هر عملی که به صورت یک الگوی عادت تکرار شود و فقط به منظور کسب لذت باشد و فرد در صورت عدم انجام آن احساس رخوت و بی حالی و کسالت کند و برای رسیدن به آن لذت زمان و هزینه صرف نماید و در صورت عدم انجام آن قادر به فعالیت‌های طبیعی روزانه نباشد مبتلا به بیماری اعتیاد می باشد.
یک فرد معتاد مشکلات فراوانی برای خود ،خانواده و جامعه به وجود می‌آورد.
تصور اکثر افراد جامعه از افراد معتاد به گونه‌ای است که فردی با وضعیت ظاهری نامناسب ژولیده و لباس‌های پاره که در زیر پل ها ، کنار جوب ها آب یا داخل کوچه ها و خیابان ها پرسه می‌زند و برای تهیه هزینه مواد مخدر خود ضایعات و پلاستیک جمع‌آوری می‌کند،
گرچه همه معتادین چنین رفتار های یا ظاهری ندارند ولی بی شک در آینده گرفتارچنین رفتارها خواهند شد.
افراد معتاد هم مثل همه افراد جامعه قبل از شروع مصرف مواد مخدر زندگی عادی داشتند و بعدها به دلیل فشارهای زندگی دوستان ناباب یا اراده ی کم و … رو به مصرف مواد مخدر آورده‌اند.
یک فرد معتاد شاید در اوایل مصرف خود از نظر ظاهری مشکل خاصی نداشته باشد یا از نظر جایگاه اجتماعی وجه خود را از دست نداده باشند ولی مطمئنا با طولانی شدن روند مصرف و غرق شدن بیشتر در این منجلاب هم ظاهر نا مناسبی پیدا می کنند و هم جایگاه اجتماعی خود را از دست خواهند داد.
جامعه چگونه نقش خود را در قبال پیشگیری و درمان افراد گرفتار در دام اعتیاد ایفا می کند؟
جامعه با حمایت های خود از طریق
*سازمان های ذیریط
*متخصصان
* نهاد های دولتی
و یا غیر دولتی (NGO)
و با ارائه راهکارها و آموزشهای لازم به افراد دارای اختلالات مصرف مواد مخدر و یا خانواده‌های آنها کمک زیادی به درمان و بهبود معتادین می کند تا آنها را از منجلاب که درون آن افتاده اند نجات دهد.
یکی از سازمان‌هایی که همیشه با افراد مواد فروش و مصرف کننده درگیر است
سازمان نیروی انتظامی بخصوص واحد مبارزه با مواد مخدر می باشد.
. در واقع وظیفه پلیس مبارزه با مواد مخدر مبارزه با خرید و فروش مواد مخدر،کشف باندهای بزرگ و کوچک و خرده فروش ها می باشد که در این راه شهیدانی هم تقدیم به جامعه کردند که ««نام و یادشان گرامی باد»»
از دیگر سازمان های که در زمینه پیشگیری و بهبود معتادین فعالیت می کند می توان به سازمانی بهزیستی اشاره کرد.
معاونت امور توسعه و پیشگیری که دفتر پیشگیری از آسیبهای اجتماعی ،یکی از دفاتر معاونت امورتوسعه وپیشگیری سازمان بهزیستی کشور می باشد که باهدف، بهبود کیفیت زندگی ،رفاه اجتماعی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی اعم ازاعتیاد،جرم ،خشونت ،طلاق، خودکشی و …. فعالیت می نماید.
از دیگر اقدامات سازمان بهزیستی صدور پروانه ی فعالیت برای مراکز ترک اعتیاد می باشد.
در این راستا کارشناسان واحد پیشگیری این سازمان بر نحوه فعالیت این مراکز نظارت مستقیم دارند.
که در ادامه توضیحاتی در خصوص چگونگی فعالیت مراکز ترک اعتیاد ، شرایط مکانی کمپ ها ،چگونگی پذیرش/ترخیص و وظایف پرنسل این مراکز ارائه می گردد.
کمپ ترک اعتیاد یا مرکز اقامتی بهبود و بازتوانی افراد با اختلال مصرف مواد مخدر به مکانی اطلاق می شود :
که در آنجا وظیفه پذیرش افراد مصرف کنند مواد مخدر ،سهم زدایی ،توانمند سازی و حرفه آموزی، جامعه پذیری و بهبود فرد. مصرف کننده را بر عهده دارند.
مکان کمپ ساختمانی تایید شده توسط سازمان بهزیستی با فضای بزرگ و اتاق های زیاد که هر کدام از این اتاق ها کارایی مختص به خود را دارند
*اتاق پذیرش یا ملاقات
*اتاق پزشک
*اتاق روانشناس
*اتاق سهم زدایی یا فیزیک
* اتاق آرامش
*اتاق قرنطینه
*اتاق استراحت خدمت گزاران
…
پرسنل مرکز متشکل از
*موسس
*مدیر داخلی
* مددکار اجتماعی
*پزشک (مسئول فنی)
*روانشناس
*مددیار خانواده
که طبق پروتکل های سازمان بهزیستی وظیفه هر کدام مشخص می باشد.
*موسس :
به شخصی حقیقی یا حقوقی اطلاق می گردد که پس از دریافت مراحل پیش بینی شده موفق به دریافت موافقت اصولی وسپس پروانه فعالیت می شود
پروانه فعالیت: مجوزی است که برای شروع و تداوم فعالیت مرکز پس از تجهیز و تأمین و معرفی نیروی انسانی مورد نیاز با اعتبار سه ساله صادر می گردد.]
*مدیر داخلی:
وظیفه پذیرش بیمار(فرد مصرف کننده مواد مخدر)، نظارت بر پرسنل کمپ ، ارتباط مستقیم با سازمان بهزیستی و ترخیص افراد بهبود یافته را بر عهده دارد،
در بدو ورود(تشکیل پرونده) بیمار جهت کسب رزومه ای کوتاه از قبیل مواد مصرفی ، میزان مصرف ، دوره مصرف و انگیزه جهت ترک آن انجام می‌گیرد.
*مددکاری اجتماعی :
مددکار اجتماعی به وسیله مصاحبه ، مشاهد ،شناسایی نکات مثبت و منفی بیمار
و با توجه کردن به رفتارهای مثبت آنها می تواند حس اعتمادی بین خود و بیمار را تقویت کند که در بحث درمان بسیار کمک کننده می باشد.
همچنین برگزاری کارگاه های آموزشی برای خانواده های آنها در خصوص پذیرش فرد معتاد بعنوان یک بیمار بسیار حائز اهمیت است.
گاها خانواد ه ها پس از بهبودی فرد نیز به دید مصرف کننده با آنها برخورد می کنند، لذا جهت تکمیل روند درمان و بهبودی کامل ، خانواده نیاز به آموزش در زمینه های شناخت بیماری اعتیاد می باشد که این مهم توسط مددکار اجتماعی صورت می گیرد.
از وظایف دیگر مددکار اجتماعی پیگیری مشاغل بیماران می باشد
اغلب بیماران دارای شغلی ثابت و آبرومند هستند که بعلت بیماری اعتیاد از آن فاصله یا اخراج شده اند که نیاز است پس از اتمام دوره و بهبودی و بررسی شرایط اشتغالی بیمار، مددکار با مدارک و خلاصه ای از پرونده درمان فرد به محل کار ایشان مراجع و جهت بازگشت ایشان رایزنی انجام دهد و شرایط را برای برگشت و پذیرش فرد بهبود یافته مهیا کند
*پزشک (مسئول فنی)
: فرد واجد شرایطی است که از طرف مؤسس (حقیقی یا حقوقی) به بهزیستی استان معرفی تا پس از تأیید کمیسیون ماده ۲۶ بهزیستی استان برای آن فرد پروانه مسئول فنی صادر و در مرکز مربوطه مطابق با دستورالعمل تخصصی انجام وظیفه نماید.
از وظایف مسئول فنی ، تشخیص سلامت جسمی و صدور برگه سبز سلامت برای بیمارمی باشد.
مسئول فنی حداقل هفته ای سه روز در مرکز باید مستقر شود.
**تایید مسئول فنی برای پذیرش بیمار الزامی می باشد**
چنانچه بیمار از نظرشرایط جسمی قادر به ادامه دوره نباشد مسئول فنی، بیمار را به مدیر داخلی معرفی کرده و مدیر داخلی طی جلسه ای با شورای مرکزی کمپ در خصوص ترخیص بیمار تصمیم گیری می کنند.
*روانشناس:
از وظایف روانشناس
*تکمیل فرم های ارزیابی
*بررس علل و عوامل بوجود آورنده اعتیاد
*انگیزه مصرف در فرد
*دخالت فرد در روند درمان
*دریافت پیشنهادات فرد در روند بهبود
*دلایل بوجود آمدن وسوسه مصرف مواد و راه های مقابله با آن
در جلسات متعددمی باشد.
برگزاری جلسات مشاوره گروهی،ایجاد کارگاه‌های آموزشی،ارزیابی وضعیت روحی و روانی فرد از دیگر وظایف روانشانس می باشد.
*مددیار خانواده
فردی از خانواده خود بیماران بهبود یافته که
پل ارتباطی بین کمپ و خانواده رهجویان می باشد و تعامل نزدیک با مددکار اجتماعی مرکز دارد و زیر نظر مدیر داخلی فعالیت می کند.
پذیرش افراد برای ترک مواد مخدر در مراکز ترک اعتیاد به صورت خود معرف ، خانواده معرف و ارجاعی صورت می گیرد. جهت پذیرش در مرکز ترک اعتیاد نیاز به یک معرف و مدارک شناسایی می باشد. خود بیماری نیز می تواند خود معرف باشد یا یکی از نزدیکانش را معرفی کنید ، که پس از پذیرش و صدور برگه سلامت از وی آزمایش نوع مصرف گرفته می شود بعد از مشخص شدن نوع مصرف ، بیمار را بازرسی بدنی می کنند سپس او برای سم زدایی به اتاق فیزیک منتقل می شود.
( مدت زمان دوره ۲۱روز می باشد و این دوره قابل تمدید خواهد بود)
ارجاعی:
فرد مصرف کننده ای که از طرف مراکز دولتی یا غیر دولتی برای گذراند دوره درمان و بهبودی به کمپ های ترک اعتیاد ارجاع داده شوند.
از جمله این افراد معتادان متجاهر هستند که تحت عنوان (ماده ۱۶) با حکم قضایی و به وسیله ضابط نیروی انتظامی برای درمان تحویل کمپ های ترک اعتیاد داده می شوند.
(ترخیص این افراد باید حتما با هماهنگی مرکز ارجاع داده شده صورت گیرد )
سید ناصر شهبازی
کارشناس اورژانس اجتماعی
